گیاهان دارویی جایگاه واقعی خود را از دست داده‌اند
به گزارش خبرگزاری فارس از یزد، بحث گیاهان دارویی به ویژه در سال‌های اخیر داغ‌تر شده و به نظر می‌رسد موج جدیدی از مصرف این نوع گیاهان در جامعه رواج یافته است اما آنچه این امر را دچار مشکل کرده، باورهای مردم در مورد این گیاهان است که در بسیاری موارد با واقعیات فاصله‌های بسیاری دارد.
فاصله این باورها که عموما فاقد ریشه‌‌های علمی است، گاهی به حدی رسیده که مصرف‌کنندگان این نوع داروها، نه تنها نتایج مطلوب خود را نداشته، بلکه شاهد بروز حساسیت‌ها و نتایج عکس و ایجاد مشکلات جدید نیز بوده‌اند.
در جامعه ما این باور وجود دارد که هر فردی به صرف برخورداری از چند سال تجربه کار در زمینه داروهای گیاهی، صلاحیت تجویز این نوع داروها را دارد و عموما داروهای گیاهی نیازی به تخصص، تبحر و علم خاصی ندارد که ریشه مشکلات عموم مصرف‌کنندگان داروهای گیاهی از همین‌جا ناشی میشود.
در دنیا حدود 1000 نوع گیاه معروف دارویی وجود دارد که در ایران در حدود 300 گونه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد و خانواده‌های ایرانی تنها با حدود 20 گونه از این گیاهان و کمی از کاربردهای آن آشنایی دارند.
استفاده از این گیاهان به اشکال مختلف از قبیل جوشانده، دم کرده، شربتی، پودر خوراکی، عرقیات و تعداد محدودی نیز به صورت قرص و یا کپسول مرسوم است.
در کتاب‌های اساتیدی چون ابن‌سینا و برخی دیگر از اساتید طب سنتی توضیحات مبسوطی در رابطه با گیاهان دارویی ارائه شده که این امر اهمیت استفاده از گیاهان دارویی را هر چه بیشتر به اثبات می‌رساند.
در دنیا نیز کشورهای آلمان، اسپانیا، هند و ایران از کشورهای مهم تولیدکننده و تحقیق‌کننده در مورد گیاهان دارویی به شمار می‌روند.
ایران از نظر تولید و صادرات در جهان جزو 10 کشور برتر در این زمینه است اما باید توجه داشت که برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی از طبیعت که بیشتر شامل اقلام پرمصرف است، در برخی از نقاط کشور زیان‌های جبران ناپذیری را به چرخه طبیعی آن وارد کرده است.
در کشور ایران در چند سال گذشته به دلیل ورود رشته‌های مرتبط با گیاهان داروی به فضای دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، متخصصان ایرانی نیز با تحقیقات و پژوهش‌های خود به دستاوردهای جدیدی دست یافته‌اند و در برخی مواقع نیز یافته‌های پیشینیان را که در کتب قدیمی آمده است، تأیید میکنند.
از زمانی که انسان گیاهان را به عنوان غذا شناخت، از خواص دارویی آن نیز مطلع شد، همچنین از رفتار برخی از حیوانات بیمار که با خوردن این گیاهان بهبود می‌یافتند، انسان آموزش لازم را فرا گرفت.
در آمریکا گیاهان دارویی در واقع به عنوان مکمل لازم و ضروری در غذاها استفاده میشود و استفاده از این گیاهان منحصر به مصرف دارویی نمی‌شود.
در انگلستان و در فروشگاه‌های داروهای گیاهی الزاما وجود پزشک متخصص ضروری است و در صورت عدم وجود متخصص، فروشندگان ملزم به استفاده از تابلوی عدم تجویز هستند.
در دنیای کنونی پس از سالیان سال که داروهای شیمیایی به کمک طب مدرن آمدند، سبب شدند که مردم از داروهای گیاهی و در واقع از طبیعت خودشان دور شده و جسم را به داروهای با اثر سریع اما با عوارض گوناگون بسپارند.
گیاهان دارویی گرچه نیازمند صرف مدت زمانی طولانی برای درمان و اثربخشی دارند اما زمانی که اثر کنند فاقد عوارض یا حداقل عوارض کمتر و پایداری در مدتی طولانی‌تری نسبت به داروهای شیمیایی هستند.
مهرداد امید سالاری در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در ابرکوه اظهار داشت: برخی از افراد به خواص درمانی برای گیاهان دارویی معتقد نبوده یا در مورد آن اظهار تردید میکنند و بدین سبب بیشتر مردم به هنگام بیماری به سوی داروهای شیمیایی روی می‌‌آورند.
این کارشناس ارشد گیاهان دارویی افزود: تردید در مورد اثربخشی گیاهان دارویی از آنجا ناشی میشود که نحوه آماده‌سازی این داروها و تحویل آنها به مردم به نحو صحیح انجام نمی‌گیرد و در نتیجه خواص درمانی گیاه از بین رفته و یا تقلیل می‌‌یابد که این امر موجب عدم تأثیر گیاه در درمان بیماری میشود.
وی با اشاره به اینکه چنانچه گیاهان دارویی توسط شخصی آگاه تجویز شوند، به طور قطع هرگونه بیماری از جمله سرطان را هم بهبود می‌بخشد، گفت: برای نمونه در طب سنتی ریشه بیماری سرطان با اصول دانش شناخت بدن البته با درک علوم مربوطه شناخته شده است اما معمولا در طب جدید فقط در مورد مواد سرطان‌زا آن هم با کلمه شاید برخورد می‌کنیم.
امیدسالاری افزود: از آنجا که ممکن است مصرف داروهای گیاهی نیز برای هر سن و شرایط بدنی، خانم‌های باردار و شیرده، حتی در گیاهان دارویی پر کاربرد، شاهد اثرات نامطلوبی باشیم، این داروها باید طبق نظر متخصص استفاده شود.
وی عنوان کرد: در مصرف گیاهان دارویی توجه به نوع آن، زمان ماندگاری، شرایط ترکیب با دیگر گیاهان دارویی، تاریخ مصرف و مقدار آن و نحوه ترکیب با دیگر گیاهان امری ضروری است چرا که ممکن است دو گیاه که همراه هم جوشانده می‌شوند، مواد شیمیایی موثره آنها بر هم اثر کرده و منجر به خنثی شدن اثر و حتی تولید ماده نامعلوم دیگری شود.
امیدسالاری همچنین در مورد استفاده از عرقیات گیاهی نیز اظهار داشت: به دلیل دوز پایین عرقیات نسبت به گیاهان، باید به میزان بیشتری از آن استفاده شود که این امر نیز می‌بایست تنها با نظر کارشناس صورت پذیرد.
وی معتقد است که مردم نسبت به طب سنتی دارای اعتماد بیشتری هستند ولی به دلیل زمان‌بر بودن آن برای درمان، غالبا از طریق طب نوین، به صورت مراجعه به پزشک و یا خود درمانی به دنبال بازیابی سلامت خود هستند اما از آنجا که بیماری از پایه مداوا نمی‌شود و اثرات داروهای شیمیایی ممکن است بیماری دیگری نیز در بدن ایجاد کند، فقط به صورت ظاهری و سریع بهبود می‌یابند.
امید سالاری یادآور شد: طب جدید نیز در برخی درمان‌ها به نتایج ارزنده‌ای رسیده است که با استفاده از این دانش و طب سنتی که در مجموع طب مکمل گفته میشود، می‌توان سطح سلامت جامعه را بهبود داد.
به هر نحو گیاهان دارویی که از مهم‌ترین نعمت‌های الهی به شمار می‌روند و تاکنون جان میلیون‌ها انسان را از خطرات مختلف نجات داده‌اند، امروز نیازمند بازیابی جایگاه خود هستند و به نظر می‌رسد توسعه علم در مورد این گیاهان و کاربردی کردن علوم در این زمینه، ارائه آموزش‌های لازم به مردم برای تغییر نگرش در مورد این داروها، جلوگیری از فعالیت افراد فاقد تخصص در زمینه گیاهان دارویی و فرهنگ‌سازی می‌تواند این جایگاه از دست رفته را به گیاهان دارویی باز گرداند.
گیاهان دارویی نه تنها در زمینه‌های پزشکی و درمان بیماری‌ها بسیار حائز اهمیت هستند بلکه می‌توانند راهی برای ارتزاق خانوارهای بسیاری باشند.
دامن طبیعت با پرورش این گیاهان این امکان را به بشر داده تا علاوه بر اینکه از بسیاری از آنها به عنوان دارو و درمان بیماری‌ها استفاده کند بلکه زمینه کسب روزی را نیز از طریق جمع‌‌آوری و فروش آنها فراهم کرده است.
از استان یزد نیز می توان به عنوان یکی از استان‌های مطرح در این زمینه یاد کرد که ده‌ها نوع گیاه دارویی در مراتع آن پرورش داده میشود.
